|
Klimat, flora i fauna Tatr |
Klimat - jeśli jesteś
nawet początkującym turystą napewno wiesz, jak parszywa
może być pogoda w Tatrach. Napewno wiele razy zdarzyło
Ci się wyjść w góry, gdy zapowiadała się piękna pogoda,
a wrócić przemoczony i zziębniety. Tego nie da sie
uniknąć, można jednak złagodzić skutki poprzez odpowiednie
ubranie i przygotowanie, a także przez zasięgnięcie
informacji o aktualnym stanie pogody w Tatrach. Ale
przejdĽmy do rzeczy: po pierwsze temperatura powietrza
w górach maleje średnio o 0,6 stopnia Celsjusza
na 100 m wysokości, a roczna suma opadów wynosi
ok. 1500 mm z czego ponad połowa to opady śniegu.
Z tym ostatnim wiąże się tak przecież nagłaśniane
przez TOPR zagrożenie lawinowe. W zimie każdego dnia
jest ogłaszany stopień zagrożenia lawinowego w skali
1-4. Szczególnie narażone szlaki oznaczone są dużymi
i rzucającymi się w oczy tablicami informującymi o
nienezpieczeństwie. Szczególnym typem lawiny są tzw.
deski śnieżne. W jednej z nich zginął Mieczysław Karłowicz.Kolejnym
istotnym elementem są wiatry, a szczegółowiej słynny
halny. Wieje on z południa, zwykle po długotrwałym
nasłonecznieniu stoków słowackich,
ma bardzo niszczącą siłę: łamie drzewa, zrywa dachy
z domów; jest wyraĽnie ciepły i po krótkotrwałych
opadach przynosi dłuższą poprawę pogody. Następnym
dość powszechnym, choć w wyższych partiach wyjątkowo
podstępnym i niebezpiecznym elementem klimatu jest
nagłe oblodzenie szlaku. W takim wypadku zaleca się
wyłącznie czekanie na pomoc z zewnątrz, gdyż inne
próby kończą się prawie zawsze tragicznie. Wycieczkę
mogą zamienić w koszmar także mgły. Sam szedłem
zamglonym szlakiem na Małołączniak i wiem jak to utrudnia
orientację. Wędrując niezbyt wyraĽnie oznaczonymi
szlakami narażamy sie podczas wędrówki w takiej pogodzie
na pobłądzenie. GroĽnie wygląda sprawa w Tatrach Wysokich,
gdyż nawet niewielkie zboczenie ze szlaku może się
skończyć nawet kilkusetmetrowym lotem w dół. Gdy pobłądzisz
najlepiej postaraj się wrócić do znaków i jeżeli jest
to możliwe, poczekać aż mgła opadnie.
|
Flora -
w Tatrach
można spotkać naprawdę wiele ciekawych i godnych uwagi
roślin. Wiele z nich to endemity - można je spotkać
tylko w Tatrach. Z drzew można wyróżnić
przede wszystkim znaną, piękną i niestety rzadką limbę
(piękny okaz nad Morskim Okiem), z krzewów szeroko rozpowszechniona
jest kosodrzewina, występująca aż do wysokości
1800 m n.p.m. oraz wilcze łyko. Do popularnych roślin
zielnych Tatr należą: krokus oraz szarotka
(nie rosną w Tatrach Wysokich), a także lepnica bezłodygowa,
dębik ośmiopłatkowy, goryczka Kluzjusa, dziewięćsił
bezłodygowy, omieg kozłowiec, sasanka alpejska, zawilec
narcyzowy, tłustosz alpejski, wawrzynek wilczełyko i
urdzik karpacki. Cała flora Tatr znajduje się pod ścisłą
ochroną, gdyż większość wymienionych wyżej roślin jest
rzadka i występuje tylko w Tatrach na obszarze Polski.
Z tego powodu zanim zdecydujesz się zerwać jakiś kwiat
w TPN, pomyśl, że już za kilka lat moższ już nie zobaczyć
tej rośliny w górach.
Bogactwo
szaty roślinnej korzystnie wyróżnia Tatry spośród wszystkich
pasm karpackich. Ogólna ilość gatunków roślin naczyniowych
rosnących w TPN wynosi około 1300, z czego przeszło 250
to gatunki górskie i wysokogórskie.
Uderzającym rysem krajobrazu Tatr są wyraĽnie zaznaczające
się piętra roślinności (piętra klimatyczno-roślinne) -
efekt zmian klimatycznych wzdłuż gradientu wysokościowego.
Od podnóży po najwyższe szczyty obserwujemy kolejno:
1. regiel dolny (do 1250 m npm), piętro lasów mieszanych
z klimatem umiarkowanie chłodnym;
2. regiel górny (1200-1550 m npm) piętro borów
świerkowych zwieńczone górną granicą lasu z klimatem chłodnym;
3. piętro kosodrzewiny (1550-1800 m npm), o klimacie
bardzo chłodnym;
4. piętro alpejskie (halne) (1800-2250 m npm) z
klimatem umiarkowanie zimnym i dominacją niskich muraw
wysokogórskich;
5. piętro subniwalne (turniowe) o klimacie zimnym
występujące tylko w Tatrach Wysokich powyżej 2250 m npm
- stref dominacji roślin zarodnikowych (porostów, mchów,
wątrobowców) oraz luĽnych, rozrzuconych wśród nagich skał
i ubogich w gatunki niskich muraw.
Na
obszarze TPN występuje przeszło 10 000 gatunków roślin
i zwierząt. Tatry stanowią centrum endemizmu i flory wysokogórskiej,
w tym wielu bardzo rzadkich gatunków reliktowych. Wśród
samych gatunków roślin kwiatowych występuje tu 35 endemitów
i subendemitów tatrzańskich, zachodniokarpackich
oraz ogólnokarpackich, (nie licząc endemicznych podgatunków,
odmian i tzw. gatunków w grupach apomiktycznych), a także
ponad 450 gatunków górskich, z których blisko połowa ma
tu jedyne w Polsce miejsca występowania.
Fauna - według
mnie jest bogatsza nawet od flory Tatr, gdyż górskie
zwierzęta z reguły nie występują na innych obszarach
Polski. Do większych osobników można zaliczyć niedĽwiedzie
(często spotykane w okol. Dol. Roztoki), kozice,
a także świstaki (duża szansa na usłyszenie ich
charakterystycznego świszczenia jest w Dol. za Mnichem)
oraz jelenie. Do bardziej znanych ptaków zalicza się
przede wszystkim dumnego Orła Przedniego. Oprócz niego
występują jeszcze mniejsze ptaszki: krzyżodziób świerkowy,
drozd obrożny, kruk, orzechówka, siwarnik i pluszcz.
Jedynym naturalnie zarybionym zbiornikiem wodnym w TPN
jest Morskie Oko (zw. dawniej z tego powodu Rybim Stawem).
Występują
tam pstrągi, przypływające Rybim Potokiem. Próbowano
też zarybiać inne jeziora (np. Czarny Staw pod Rysami),
lecz nigdy te przedsięwzięcia się nie powiodły. Na obszarze
TPN nie należy zachowywać się głośno, gdyż straszy to
i tak bardzo płochliwe zwierzęta. Dokarmianie ryb
i kaczek przez turystów kończy się tragicznie
dla tych mieszkańców jezior i rzek.
|
|
Począwszy od drugiego akapitu materiały
o florze pochodzą ze strony internetowej TPN
|